NICC-talk GUILLAUME BIJL

Installatie-avonturen en anekdoten
De situatie van de jonge, mid-career en late-career kunstenaars in België

14 december 20:00 @ De Studio
Maarschalk Gerardstraat 4, 2000 Antwerpen

Inkom gratis

Inschrijven via anyuta@nicc.be

——

Guillaume Bijl (°1946, Antwerpen) staat bekend om zijn grootschalige ruimtelijke installaties en realistische vormentaal. Gebruik makend van gevonden objecten, realiseert hij sinds eind jaren zeventig realistische decors. Hiermee nam Bijl een pioniersrol in wat betreft de herintroductie van de ready-made. Bijl toont de toeschouwer verschillende aspecten van onze westerse ‘beschaving’ en consumptiemaatschappij. Hij creëert aan de hand van stereotypes, een soort ‘archeologie van onze tijd’ op een tragikomische, vervreemdende wijze.

Na een zoektocht als jonge kunstenaar om tot een expressievorm te komen die het publiek zou kunnen betrekken, begon Guillaume Bijl (na 10 jaar als amateur-kunstschilder), als autodidact, in de jaren zeventig met projecten op papier (‘Project-Pleasures’). De belangrijkste reeks was negen ‘Behandelingen’. Deze reeks stelt verschillende maatschappelijke determinaties en fenomenen aan de kaak zoals kerk, leger, onderwijs, reizen, seks, de businessman of de sleur van het dagelijks arbeidersleven. In deze voorstellen op papier tekent Bijl een parcours uit, vergezeld van een uitgeschreven scenario, waarin de bezoeker van de ene ruimte naar de andere geleid wordt en verschillende stappen van de levensloop van bijvoorbeeld een militair volgt. Deze projecten vormen de inhoudelijke en vormelijke roots van zijn later oeuvre.

In 1979 realiseert Guillaume Bijl zijn eerste installatie, de ‘Autorijschool Z’ in Ruimte Z, een kunstenaarsgalerie in Antwerpen. De kunstenaar liet als het ware zien wat er niet mocht gebeuren, namelijk dat de kunstruimte een minder aantrekkelijke maatschappelijke ‘commerciële instelling’ was geworden, een autorijschool. De kunstenaar voorzag in dit levensechte decor stoelen en banken voor de cursus-deelnemers, een schoolbord, didactische borden met verkeerstekens, een model van een motor enz. Al in zijn eerste realistische installatie komen er drie aspecten naar voor die kenmerkend zijn voor zijn hele oeuvre. In de eerste plaats ontstaat er een spel tussen fictie en realiteit, er treedt een vervreemding of een verwarring op bij de tentoonstellingsbezoeker als gevolg van het displacement dat de kunstenaar bewerkstelligt. Ten tweede brengt Bijl inhoudelijk kritiek op een maatschappelijk fenomeen en last but not least: door het feit dat de installatie in een kunstruimte staat wordt elk object ook een sculptuur en een visueel beeld.

Deze autorijschool was het begin van een reeks ‘transformatie-installaties’, die uitgroeiden tot een visueel epos van maatschappelijke fenomenen. Bijl realiseerde in verschillende museale instellingen en galeries o.a. een Atoomschuilkelder (Liège, 1985), een Schietoefenzaal, Caravan-Show (Grenoble, 1989), een Supermarkt ( Tate Liverpool, Frankfurt, 2002), een Luchthaven (Basel, 1986), een Futon-Store (New York, 1989), een Pruikenwinkel (Brussel, 2012), een Hondenkapsalon (Zürich, 2016).

Naast deze ‘transformatie-installaties’ zijn er in het oeuvre van Bijl nog vijf andere types werk te onderscheiden. De termen die hij hiervoor gebruikt zijn tevens de titel van de werken.

In zijn ‘situatie-installaties’ creëert Bijl een fictie in de realiteit, meestal gebeurt dit in de publieke ruimte. Zo plaatste hij in 1992 tijdens Documenta 9 in Kassel opgezette vogels op daken en lantaarnpalen.
‘Composities’, meestal ‘Composition Trouvée’ genoemd, zijn fragmenten uit de realiteit, ogenschijnlijke elementen die overgenomen zijn uit bv. een antiekwinkel of een giftshop. Deze vaak kitscherig ogende werken hebben een kleinere schaal en zijn altijd erg doordacht samengesteld.
Zijn ‘Sorry’ - werken kunnen verschillende verschijningsvormen aannemen. Het zijn samenstellingen van objecten of installaties die een absurd element bevatten waardoor ze juist gaan afwijken van de realiteit en daardoor surreëel worden. Een mooi voorbeeld hiervan is een vogelnestje waar één rode en twee witte biljartballen in liggen, een bizar stilleven.
In de sectie ‘Cultureel Toerisme’ creëert Bijl installaties die banale musea en fenomenen voor het massatoerisme onder de loep nemen, bv. ‘De Romeinse Straat ‘(Middelheim Museum, 1994) of de installatie ‘Lederhosen museum’ (Graz, 1997).
Meer recent maakt Bijl realistisch beschilderde bronzen beelden / ‘taferelen’, zoals ‘Feestelijke Beelden’ op het Europaplein in Amsterdam (2014), een ‘Groetend admiraal koppel’ in het MAS in Antwerpen (2016) of het beeld van een businessman, die van vreugde en handstand maakt, ‘Ein neuer erfolgreicher Tag’, Wuppertal (2008), ‘Vuurtoren / Uitkijktoren’, De Haan, (2021).

Nadia Bijl

Artists: Guillaume Bijl